حافظ به روايت عباس كيارستمي

حافظ

به روايت عباس كيارستمي

نشر فرزان روز

چاپ اول 1385

4200تومان

.

مي‌گويند شمس‌الدين‌ محمد حافظ ملقب‌ به‌ خواجه‌ حافظ شيرازي‌ و مشهور به‌ لسان‌ الغيب‌ از مشهورترين‌ شعراي‌ تاريخ‌ ايران ظاهرا به‌ حكم‌ شواهد و قرائن‌ در حدود سال‌ 726 ه.ق‌ در شهر شيرازبه‌ دنيا آمده‌ است‌. در جواني به شهرت‌ والايي‌ دست‌ يافت و مورد توجه‌ و عنايت‌ امراي ‌اينجو قرار گرفت.‌ اواخر زندگي‌ حافظ همزمان‌ با حمله‌ امير تيمور بود كه پس‌ از فتح اصفهان روبه‌ سوي‌ شيراز نهاد. مي‌گويند با حافظ ملاقاتي داشته است كه باعث بوجود آمدن صميميتي بين آن‌ها شده است. حافظ در دوران‌ زندگي‌ خود به‌ شهرت‌ عظيمي‌ در سرتاسر ايران‌ دست‌ يافت‌ و اشعار او به‌ مناطقي‌ دوردست‌ همچون‌ هند نيز راه‌ يافت‌. نقل‌ شده‌ است‌ كه‌ وي‌ مورد احترام‌ فراوان‌ سلاطين‌ آل‌جلاير و پادشاهان‌ بهمني‌ دكن‌ هندوستان‌ قرار داشت‌ و سلاطيني‌ همچون‌ سلطان‌ احمد بن‌ شيخ‌ اويس‌ بن‌ حسن‌ جلايري‌ (ايلكاني‌) ومحمود شاه‌ بهمني‌ دكني‌ با احترام‌ زياد او را به‌ پايتخت‌هاي‌ خود دعوت‌ كردند.‌ انديشه‌ و افكار حافظ به‌ ساير ملل‌ نيز راه‌ يافته‌ است‌ و شعرا وانديشمنداني چون‌ گوته و نيچه‌ او را از بزرگترين‌ انديشمندان‌ تاريخ‌ هستي‌ لقب‌ داده‌اند. ديوان‌ حافظ به‌ دهها زبان‌ ترجمه‌ شده‌ و در زمره‌ معروف‌ترين‌ كتب‌ ادبي‌ جهان‌ است‌. شهرت‌ اصلي‌ و آوازه‌ اين شاعر ‌ به‌ سبب‌ غزلسرايي‌ اوست‌. شيوه‌ي غزل در شعر فارسي توسط او به اوج رسيد. در غزليات‌ اوكلمات‌ و تعبيرات‌ خاصي‌ همچون‌ طامات‌، خرابات‌، مغان‌، مغبچه‌، خرقه‌، سالوس‌، پير، هاتف‌، پير مغان‌، گرانان‌، رطل‌ گران‌، زنار، صومعه‌، زاهد، شاهد، طلسمات‌، شراب‌ و...وجود دارد كه شاعر‌ از‌ طريق‌ آن‌ها مقصود خود را بيان‌ كرده. حافظ بسيار نوگرا بوده و در شعر دست به تجربيات والايي زده است. او‌ در سال‌ 791 ه.ق‌ در گلگشت‌ مصلي‌ كه‌ منطقه‌اي‌ زيبا بود و شاعر علاقه‌ي‌ زيادي ‌به‌ آن‌ داشت‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد و از آن‌ پس‌ آن‌ محل‌ به‌ حافظيه مشهور گشت.‌
عباس كيارستمي سينماگر، عكاس، نقاش و شاعر متولد 1319 در تهران و فارغ التحصيل نقاشي از دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران است. فعاليت هنري‌ي خود را از سال 1340 به عنوان نقاش تبليغاتي آغاز كرد. با طراحی پوستر و ساخت تیتراژ برای فیلم‌هاي "قیصر" و "رضا موتوری" به سینما راه یافت. نخستين كار سينمايي خود را در سال 1347 با فيلم كوتاه "نان و كوچه" تجربه كرد و با ساخت فیلم "مسافر" مطرح شد. او با ساخت سه‌گانه‌ي سينمايي‌اش "خانه دوست كجاست"، "زندگي و ديگر هيچ" و "زير درختان زيتون" پایه گذار سینمایی شد که تا به حال فیلمسازان زیادی پیرو این نوع سینما فیلم ساخته و مطرح شده اند. کیارستمی با فیلم "طعم گیلاس" در سال1997جایزه نخل طلای جشنواره کن را از آن خود کرد. دغدغه‌ي كيارستمي هميشه يافتن شيوه‌هاي جديد بيان هنري‌ست. مجموعه عكس‌هاي "درخت‌ها" و "جاده‌ها"، مجموعه اشعار " باد مارا خواهد برد"، اجراي ويدئوآرت "تعزيه" و پرفورمنس "باغ ايراني"، ساخت فيلم‌هايي چون "ده – 10"، "پنج – تقديم به اوزو"، "ده روي ده" و "نامه‌ها" از جمله كارهاي نو و بديع او‌ست كه دغدغه‌ها و افكارش را توسط آن‌ها بيان كرده. كيارستمي هنرمندي‌ست نوگرا و مدرن. همان‌گونه كه حافظ مطرح‌ترين شاعر ايراني در جهان است، كيارستمي نيز همين جايگاه را در سينما دارد. منتقدان او را از مهم‌ترين سينماگران كل تاريخ سينما مي‌دانند.
"Il faut etre absolument modern."
"بايد مطلقأ مدرن بود." ژ. ن. آرتور رمبو 1854 – 1891
كتاب "حافظ به روايت عباس كيارستمي" با اين جمله آغاز مي‌شود. كيارستمي دست به ابتكار تازه و جالبي زده است. آن هم با كتابي كه در خانه‌ي اكثر ما ايرانيان وجود دارد و بعد از قرآن مهم‌ترين كتاب در فرهنگ ماست. هر صفحه از كتاب به مصرعي از حافظ اختصاص دارد كه توسط كيارستمي انتخاب شده است. انتخاب اين مصرع‌ها به گونه‌اي‌ست كه نكته‌اي در آن به وضوح مي‌رسد كه در خواندن كل آن غزل به چشم نمي‌آمد. كيارستمي دست به بازآفريني دوباره حافظ زده. مصرع‌ها را جدا كرده و از هركدام آن‌ها به تنهايي معني تازه‌اي طلب نموده.
چگونه شاد شود
اندرون غمگينم
حافظ موارد استفاده‌ي گوناگوني در فرهنگ ما دارد. يا براي فال است و يا زينت اتاق روي طاقچه‌، يا براي استفاده‌ي محفلي‌ست و يا انتخاب شعري از آن براي موسيقي، يا براي لذت خوانده مي‌شود و يا خوانده مي‌شود كه هربار چيز نويي از آن برداشت شود. همه‌ي اين‌ها در "حافظ به روايت كيارستمي" هم وجود دارد. اما چيزي كه اين كتاب را منحصر‌به‌فرد مي‌كند، روايتي‌ست كه كيارستمي از اشعار حافظ ارائه داده. برجسته‌سازي و فاصله‌گذاري و زاويه ديد اوست نسبت به اين اشعار تا روايت تازه‌اي شكل بگيرد.
ما
ز ياران
چشم ياري
داشتيم
كيارستمي كتاب را به 18 فصل مفهومي با نام‌هايي چون تمناي وصال، شب فراق، عيب و هنر مي، غم عشق، پيام به معشوق، هجران و ... تقسيم كرده است. كتاب با عشق شروع مي‌شود و با مرگ خاتمه مي‌يابد.
منم
كه شهره شهرم
به عشق ورزيدن
......................
به روز واقعه
تابوت ما
ز سرو كنيد